Hợp đồng tương lai được giao dịch trên thị trường hợp đồng tương lai. Trong các hợp đồng này, các bên tham gia thỏa thuận hoãn việc thực hiện đến một ngày cụ thể trong tương lai. Thị trường này có mặt trong nhiều lĩnh vực, từ các công cụ tài chính đến các sản phẩm nông sản và năng lượng.
Thị trường hợp đồng tương lai năng lượng châu Âu là một phần của Sàn Giao dịch Năng lượng Châu Âu (EEX) tại Leipzig, nơi cho phép giao dịch hợp đồng cung cấp cho một loạt các sản phẩm và hàng hóa sẽ được giao trong tương lai. Đối với điện, được giao dịch tại EEX Leipzig, Futures Market cung cấp cho các nhà sản xuất và người tiêu dùng cơ hội lên kế hoạch cung cấp điện lâu dài thông qua các hợp đồng tương lai và đảm bảo mức giá ổn định. Những hợp đồng này được xác định rõ ràng và buộc các bên tham gia phải bảo đảm việc cung cấp điện liên tục trong suốt toàn bộ giai đoạn giao hàng. Đây cũng là đặc điểm chính của thị trường hợp đồng tương lai điện: khác với tất cả các thị trường hợp đồng tương lai khác, không có ngày giao dịch tương lai cụ thể, mà có các kỳ hạn khác nhau, làm cho thị trường này trở nên phức tạp thêm một yếu tố. Với thanh khoản đủ, các hợp đồng có thể được ký kết lên đến sáu năm trước.
Thị trường Hợp đồng Tương lai so với Thị trường Thực (Spot Market)
Điện được giao dịch tại Sàn Giao dịch Năng lượng Châu Âu (EEX) trên cả thị trường thực (spot market) và thị trường hợp đồng tương lai. Thị trường thực, gọi là EPEX SPOT, có trụ sở tại Paris, là nền tảng giao dịch điện được cung cấp trong vòng một hoặc hai ngày. Điều này bao gồm thị trường giao ngay (intraday market), nơi giao dịch và cung cấp điện trong cùng một ngày, và thị trường giao dịch trước một ngày (day-ahead market).
Ngược lại, thị trường này tại Leipzig thường cung cấp tùy chọn ký kết các hợp đồng cung cấp điện cho các khoảng thời gian dài hơn, lên đến sáu năm. Tùy chọn này cho phép các tham gia viên lên kế hoạch và đảm bảo giá năng lượng và khối lượng lâu dài. Tuy nhiên, đối với các hợp đồng có thời gian xa trong tương lai, thanh khoản trên thị trường thường thấp, điều này khiến việc giao dịch trở nên khó khăn hơn.
Trong khi thị trường thực chủ yếu được sử dụng để đảm bảo cung cấp điện ngắn hạn và cân bằng nhu cầu ngay lập tức, Futures Market được sử dụng để bảo vệ mức giá hiện tại.
Cách thức giao dịch điện trên thị trường hợp đồng tương lai
Thị trường hợp đồng tương lai hoạt động thông qua giao dịch các hợp đồng tương lai, hay còn gọi là futures. Đây là các thỏa thuận pháp lý ràng buộc để mua hoặc bán một hàng hóa – trong trường hợp này là điện – với mức giá đã định trước trong một khoảng thời gian xác định trong tương lai. Khoảng thời gian này có thể kéo dài từ vài tuần hoặc tháng đến vài năm. Mỗi khoảng thời gian này được coi là một sản phẩm riêng biệt.
Các loại hợp đồng tương lai bao gồm:
Hợp đồng tuần (Week-Futures): Đây là các sản phẩm hàng tuần, cho phép các nhà giao dịch giao dịch các đơn hàng điện trong tối đa 5 tuần tới.
Hợp đồng cuối tuần (Weekend-Futures): Các hợp đồng này bao gồm các ngày cuối tuần và có thể giao dịch tối đa hai tuần cuối tuần. Chúng đặc biệt hữu ích cho các công ty muốn phòng ngừa rủi ro trong các đợt tăng nhu cầu vào cuối tuần.
Hợp đồng tháng (Month-Futures): Các sản phẩm hàng tháng, cho phép giao dịch điện trong tối đa 10 tháng tới.
Hợp đồng quý (Quarter-Futures): Các sản phẩm hàng quý, cho phép giao dịch trong tối đa 11 quý liên tiếp.
Hợp đồng năm (Year-Futures): Các sản phẩm hàng năm, cho phép giao dịch điện trong tối đa 6 năm tới.
Thường thì người bán trên Futures Market là các nhà sản xuất điện, trong khi người mua chủ yếu là các nhà cung cấp điện, sau đó chuyển tiếp điện đến người tiêu dùng cuối cùng. Ngoài ra, các công ty công nghiệp lớn với mức tiêu thụ điện cao cũng sử dụng để mua điện trực tiếp từ các nhà sản xuất. Điều này giúp họ mua lượng điện cần thiết với mức giá cố định và đảm bảo nguồn cung cấp điện trong dài hạn.
- Xem thêm: Giao dịch Futures là gì?
Bên cạnh các loại hợp đồng tương lai khác nhau, dựa trên độ dài kỳ hạn giao hàng, thị trường hợp đồng tương lai cũng phân biệt giữa baseload và peakload.
Baseload futures: Được thiết kế để cung cấp nguồn điện ổn định suốt 24 giờ một ngày, 7 ngày một tuần. Các hợp đồng này bao gồm nhu cầu điện cơ bản liên tục và lý tưởng cho việc cung cấp điện liên tục không gián đoạn.
Peakload futures: Được thiết kế để đảm bảo nguồn cung cấp điện trong các giờ cao điểm. Các hợp đồng này chỉ bao gồm giờ từ 8 AM đến 8 PM, từ thứ Hai đến thứ Sáu. Chúng đảm bảo việc cung cấp điện trong những giờ này và đáp ứng nhu cầu điện cao hơn trong các thời gian này.
Ưu và Nhược điểm của Thị Trường Hợp Đồng Tương Lai
Thị trường hợp đồng tương lai mang lại cho người tiêu dùng và nhà sản xuất điện cơ hội cố định giá cho các lô điện trong tương lai, mang lại sự an toàn trong việc lập kế hoạch. Các tham gia viên cũng có thể phòng ngừa trước những biến động giá không mong muốn—người tiêu dùng phòng ngừa giá tăng, trong khi nhà sản xuất phòng ngừa giá giảm. Đối với các người tiêu dùng có chi phí năng lượng cao, việc đảm bảo ít nhất một phần tiêu thụ điện trong tương lai là rất quan trọng, giống như các nhà cung cấp có mức giá tối thiểu nhất định.
Nhược điểm của các hợp đồng cung cấp hoặc mua điện lâu dài là chúng liên quan đến các cam kết có thể ngăn cản các bên tham gia hưởng lợi từ các biến động giá có lợi trong tương lai. Giá trên thị trường hợp đồng tương lai chỉ phản ánh đánh giá của các tham gia viên về xu hướng giá trong tương lai, điều này thay đổi liên tục theo giá thị trường. Giá thị trường thực tế vào thời điểm giao hàng có thể khác biệt rất lớn so với giá thị trường cho giai đoạn đó. Ví dụ, giá thị trường thực giảm có thể khiến những người đã cam kết với mức giá cao mất đi khoản tiết kiệm. Hơn nữa, việc bị ràng buộc với các kỳ hạn giao hàng dài hạn có thể hạn chế khả năng linh hoạt để đáp ứng các cơ hội thị trường ngắn hạn, điều này có thể dẫn đến bất lợi cạnh tranh trong các thị trường có sự thay đổi nhanh chóng. Quyết định mức độ tiêu thụ hoặc sản xuất trong tương lai cần ký kết hôm nay là một cược chiến lược về tương lai, và mức giá trên thị trường hợp đồng tương lai phản ánh “Dự đoán tốt nhất” của các tham gia viên về cách cung cầu sẽ thay đổi. Tuy nhiên, kết quả của cuộc cược này vẫn không thể dự đoán một cách chắc chắn.
