Trong các báo cáo tài chính và phân tích đầu tư, cụm từ YOY (Year-over-Year) thường xuyên xuất hiện và đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Đây là một chỉ số đơn giản nhưng lại mang nhiều ý nghĩa trong việc xác định xu hướng tăng trưởng hoặc suy giảm theo từng năm.
Vậy YOY là gì? Cách tính như thế nào và làm sao để sử dụng hiệu quả chỉ số này trong việc phân tích tài chính và ra quyết định đầu tư? Bài viết sau đây sẽ giúp bạn nắm vững những kiến thức cần thiết về YOY.
1. YOY là gì?
YOY là viết tắt của cụm từ Year-over-Year, nghĩa là so sánh kết quả kinh doanh hoặc các chỉ số tài chính cùng kỳ giữa hai năm liên tiếp. Ví dụ, bạn có thể so sánh doanh thu quý I năm 2025 với doanh thu quý I năm 2024 để biết được doanh nghiệp đang tăng trưởng hay sụt giảm.
Mục đích của việc sử dụng YOY là giúp loại bỏ yếu tố mùa vụ, nhờ đó mang lại góc nhìn chính xác hơn về hiệu suất kinh doanh thật sự của doanh nghiệp.
2. Cách tính YOY
Công thức tính YOY khá đơn giản:
YOY (%) = ((Giá trị hiện tại – Giá trị kỳ trước năm trước) / Giá trị kỳ trước năm trước) x 100
Ví dụ:
Doanh thu quý I năm 2025: 150 tỷ đồng
Doanh thu quý I năm 2024: 120 tỷ đồng
YOY = ((150 – 120) / 120) x 100 = 25%
Điều đó có nghĩa là doanh thu quý I năm 2025 tăng 25% so với cùng kỳ năm trước.
3. Tại sao YOY lại quan trọng?
Chỉ số YOY được ưa chuộng bởi nhiều nhà đầu tư, nhà phân tích và nhà quản trị vì những lý do sau:
Đánh giá hiệu suất thực sự
Việc so sánh cùng kỳ giữa hai năm giúp đánh giá hiệu quả kinh doanh một cách thực chất, loại bỏ yếu tố mùa vụ hoặc các biến động tạm thời.
Theo dõi xu hướng tăng trưởng
Nếu một công ty liên tục có chỉ số YOY dương qua nhiều năm, điều này thể hiện sự tăng trưởng bền vững. Ngược lại, nếu chỉ số này âm, doanh nghiệp có thể đang gặp vấn đề cần xem xét kỹ.
So sánh giữa các doanh nghiệp
Chỉ số YOY là công cụ tốt để so sánh mức độ tăng trưởng giữa các doanh nghiệp trong cùng ngành, bất kể quy mô lớn hay nhỏ.
Hỗ trợ ra quyết định đầu tư
Các nhà đầu tư thường sử dụng chỉ số YOY để chọn lọc cổ phiếu có tiềm năng tăng trưởng dài hạn.
4. Khi nào nên sử dụng YOY?
Chỉ số YOY đặc biệt hữu ích trong các tình huống sau:
Phân tích báo cáo tài chính theo quý hoặc theo năm.
Theo dõi xu hướng tăng trưởng dài hạn của doanh nghiệp.
So sánh hoạt động kinh doanh trong các ngành có tính mùa vụ cao như bán lẻ, du lịch, nông nghiệp.
Đánh giá hiệu quả của chiến lược mới sau một năm áp dụng.
5. Ưu điểm và hạn chế của chỉ số YOY
Ưu điểm:
Dễ hiểu và dễ tính toán.
Giúp nhận biết xu hướng dài hạn.
Không bị ảnh hưởng bởi yếu tố mùa vụ.
Phù hợp để so sánh giữa các kỳ kinh doanh.
Hạn chế:
Không phản ánh đầy đủ bức tranh toàn cảnh nếu không kết hợp với các chỉ số khác như QoQ (Quarter-over-Quarter).
Có thể gây hiểu nhầm nếu dữ liệu năm trước có yếu tố bất thường như dịch bệnh, thiên tai hoặc thay đổi kế toán.
Không hữu ích nếu dữ liệu bị biến động mạnh và không ổn định.
7. Ứng dụng YOY trong thực tiễn
Trong doanh nghiệp:
So sánh doanh thu, lợi nhuận, chi phí giữa các năm.
Đánh giá hiệu quả các chương trình marketing hoặc chiến lược kinh doanh dài hạn.
Xác định sự tăng trưởng hoặc suy giảm trong cơ cấu khách hàng, vùng thị trường.
Trong đầu tư:
Lựa chọn cổ phiếu có tốc độ tăng trưởng lợi nhuận ổn định qua các năm.
So sánh mức tăng trưởng giữa các doanh nghiệp trong cùng ngành.
Đánh giá tình hình phục hồi sau khủng hoảng hoặc suy thoái kinh tế.
8. Lưu ý khi sử dụng chỉ số YOY
Chỉ nên so sánh dữ liệu cùng kỳ để tránh bị sai lệch do tính thời vụ.
Kiểm tra xem dữ liệu năm trước có yếu tố bất thường hay không.
Luôn kết hợp với các chỉ số khác như QoQ, tỷ lệ sinh lời, EPS để có cái nhìn đầy đủ.
Không nên chỉ dựa vào YOY để đưa ra quyết định đầu tư, cần phân tích tổng thể các yếu tố tài chính và chiến lược của doanh nghiệp.
YOY là một chỉ số đơn giản nhưng rất quan trọng trong phân tích tài chính. Với khả năng phản ánh xu hướng tăng trưởng bền vững, chỉ số này được sử dụng rộng rãi trong việc đánh giá hiệu quả hoạt động doanh nghiệp cũng như hỗ trợ ra quyết định đầu tư. Việc hiểu và ứng dụng thành thạo chỉ số YOY sẽ giúp bạn có cái nhìn chính xác hơn về tình hình tài chính của một công ty hoặc toàn bộ thị trường. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao nhất, YOY nên được sử dụng kết hợp với nhiều công cụ và chỉ báo khác để tránh góc nhìn phiến diện.
